FPC Oostvaarders Kliniek

Winnaar Dutch Daylight Award 2010
Projecten utiliteitsbouw

Projectomschrijving

De TBS kliniek is een groot gebouwencomplex aan de rand van een woonwijk in Almere. Het biedt onderdak aan zo’n 174 patiënten en 500 medewerkers. Het gebouw is in opzet, constructie en materiaaltoepassing een buitenbeentje, zeker voor wie kijkt naar de functie die het heeft. Direct na oplevering viel het al in de prijzen en is door de gemeente Almere nu al tot jong monument verklaard.

Het verzamelgebouw is parallel getraceerd aan de wijkontsluitingsweg en bevat de behandelsector, de dienstensector, de entreezone en de resocialisatie afdeling. Het is opgevat als een langwerpig gebouw met een centrale straat over twee bouwlagen, die in het openbare gedeelte door vides met elkaar zijn verbonden. Het gebouw biedt een adequate huisvesting en is voorzien van de nodige faciliteiten voor het functioneren van de behandel- en dienstensector. Er is gestreefd naar een maximum aan flexibiliteit, zowel bouwkundig, constructief als installatietechnisch. Er is een minimum aan ‘vaste’ elementen. De trappen, liften en sanitaire units van het verzamelgebouw liggen gelijkelijk verspreid in samenhang met de gewenste compartimentering.

De maximaal en normaal beveiligde woonafdelingen zijn allemaal grondgebonden uitgevoerd in 1 enkele laag. Zij zijn aan de westzijde, haaks op het verzamelgebouw, gelegen. Tussen de bovengenoemde woonafdelingen liggen de buitenaccommodaties voor de normaal beveiligde sector. Alle woonafdelingen beschikken over zeer royale ommuurde buitenaccommodaties.

Zowel voor het verzamelgebouw als de woonafdelingen geldt dat in hoge mate rekening is gehouden met de in het kwalitatief PvE geformuleerde uitgangspunten, zoals overzicht, licht en lucht / aangename en veilige woon- en werkomgeving met een vriendelijke uitstraling.

In het ontwerp is uitgegaan van een rondom volledig transparante gevels. Ook de binnenwanden van de individuele kantoorruimten, de therapieruimten, de arbeidsruimten, etc. zijn zo veel als mogelijk volledig transparant en daar waar noodzakelijk voorzien van 70 tot 100 procent figuraties in zeefdruk ten behoeve van behoud van volledige daglichttoetreding met behoud van privacy. Door de toepassing van bovenlichten voor zowel het verzamelgebouw als de woongebouwen wordt het daglicht tot diep in het gebouw toegelaten.

Gezien de hoge mate van transparantie van de gevels is veel aandacht besteed aan temperatuurbeheersing, onder andere door afzuiging ventilatielucht bij de gevel volgens het principe van een klimaatgevel. Er wordt aldus een comfortabel binnenklimaat gerealiseerd en er wordt energie hergebruikt voor warmte in de winter.

Juryrapport

Studio M10 heeft met het ontwerp van FPC Oostvaarderskliniek Almere op onorthodoxe wijze invulling gegeven aan het doorgaans starre en dichtgetimmerde programma van eisen van opdrachtgever Rijksgebouwendienst. Op zich is dat al een prestatie van formaat. Daglicht is door het hele gebouw heen doelbewust als bouwmateriaal toegepast. Dat resulteerde, samen met de consequente herhaling van prefabelementen, in een prettig gebouw waar zowel gebruikers als bewoners daglichttoetreding en uitzicht roemen als meerwaarde.

Het meervoudige gebruik van de kwaliteit van daglicht; oriëntatie, uitzicht, sociale veiligheid, psychisch welbevinden, rust en natuurlijk als dynamische verlichtingsbron maakt dit gebouw zo bijzonder. De TBS kliniek in de polder lijdt volgens de jury niet aan vormgeving terwijl het gebouw toch goed is vormgegeven. Het gebouw lijkt bovendien een verkapt protest tegen de gebruikelijke manier van aanbesteden. Kennelijk hoeft een relatief onervaren bureau als haar creativiteit de ruimte krijgt niet eerst vijf TBS klinieken te bouwen om een goede TBS kliniek af te leveren. In Almere is iets ongekends bereikt in het gebouwtype TBS-kliniek en deze manier van denken over invulling van een programma van eisen is in de optiek van de jury op meer gebouwtypes toepasbaar.

Jammer alleen dat het gebouw het moet doen zonder een op daglichttoetreding afgestemde kunstlichttoepassingen. Kunstlicht wordt nogal ongenuanceerd toegepast en dat is in de ogen van de jury een gemiste kans. Niettemin is daglicht in de Oostvaarderskliniek een even bepalend als prikkelend element waardoor dit gebouw terecht genomineerd werd voor de Daylight Award 2010.