Hoge Raad der Nederlanden
Winnaar Dutch Daylight Award 2016
projecten groter of gelijk aan 1000 m²
Juryrapport
Het nieuwe gebouw voor de Hoge Raad is ruim honderd meter lang en twintig meter breed en is helder van opzet: parkeren en archief in de kelderlagen, in de dubbelhoge begane grond de entrée en de zittingszalen, op de derde etage alle voorzieningen, zoals restaurant en ondersteunende diensten met daarboven de werkverdiepingen voor de raad en het parket. Dat kantoorgedeelte is opgedeeld in drie ‘huizen’ met elk een centraal gelegen eigen atrium. Aan de uiteinden de werkruimten voor de raadsleden en voor het parket, met daartussen de bibliotheek en de werk- en ontvangstruimten voor de president en de procureur-generaal.
Daglicht en uitzicht spelen op alle verdiepingen een belangrijke rol. Op de begane grond verzorgt de volledig glazen straatgevel zowel het contact met de platanen op het Korte Voorhout als een open inkijk in het ontvangstgedeelte van het gebouw. De twee zittingszalen worden op subtiele wijze verlicht door wanden van doorzichtig albast. De werkruimten hebben over de volle breedte en hoogte glazen gevels die zijn opgenomen in een strak ritme van metaalprofielen. Ventilatie, licht- en zonwering zijn in deze gevels verwerkt. De atriums in het hart van de drie ‘huizen’ strekken zich over alle verdiepingen uit, kennen ieder een eigen ruimtelijke opbouw met daklicht en zijn telkens met een andere natuursteen bekleed. Via de beveiligde entrée betraden de juryleden de prachtige ontvangstruimte met de hoge glazen gevel die de hal (zonder zichtbare draagconstructie) over de volle lengte van het gebouw een directe relatie biedt met de naastliggende stedelijke ruimte.
De zittingszalen zijn met hout bekleed en noorderlicht schijnt aan de lange zijde subtiel door de albasten natuursteen. Dit bijzondere materiaal werd vroeger al toegepast in kerken en kathedralen en geeft de zalen een zeer representatief karakter. De kantoren zijn licht en ruim en de slimme gevels bieden een persoonlijk regelbaar klimaat door de ingebouwde ventilatiemogelijkheden via de metalen stijlen, door de tussenliggende lichtwering- en zonweringscreens en met de regelbare ledverlichting. Afzuiging is opgelost via een speciaal ontworpen ‘doolhof’ rondom de kozijnen van de toegangsdeuren. De atriums krijgen telkens hun eigen sfeer door de bekleding in lichtgrijs, lichtbeige en wit marmer. Al met al een indrukwekkend gebouw.
Projectomschrijving
De Hoge Raad heeft een rauwe en een verfijnde kant. De bewaking van gerechtigheid en eenheid van recht brengt met zich mee dat over alledaagse zaken uitgewogen uitspraken worden gedaan. Deze tweeledigheid is tot verbeelding gebracht. Met de voeten in de modder van de samenleving, met het hoofd in de helderheid van de wetenschap, op de grond een aards blok natuursteen, boven een kristallijnen bouwwerk.
De entreehal lijkt uit een groot blok gezaagd. Hier tegenaan zijn volledig glazen puien geplaatst, twee bouwlagen hoog, over de volle lengte van het gebouw, ruim honderd meter lang. De platanen er voor vormen een voorportaal, waarin op een bordes zes bronzen rechtsgeleerden zetelen. In de entreehal liggen in het zicht grote dozen, de zittingszalen met foyers. Goed leesbaar is het motto UBI IUDICIA DEFICIUNT INCIPIT BELLUM. De vrije vertaling luidt: waar rechterlijke beslissingen te kort schieten begint geweld.
De beelden, het motto, de riante hal en de bomen zorgen voor allure en waardigheid. De ontvangsthal zorgt ook voor toegankelijkheid, praktisch comfort en is herkenbaar als sokkel voor het ijle werkgebouw. Omhoog reikende banen glas met een individueel te regelen wering van licht en inkijk omkleden gevat in glanzend metalen staanders de werkverdiepingen. Binnen zijn sokkel en bovenbouw op liften en trappen na gescheiden. De verdiepingen van het werkgebouw steken door vides ruimtelijk in elkaar. In overeenstemming met de organisatie van de Hoge Raad zijn Parket en Raad gescheiden, elk in een vleugel, met daar tussen in de cluster voor President en Procureur-generaal, de bibliotheek en het restaurant. In het gebouw gaat een nuchtere functionaliteit samen met een diepliggende waardigheid, praktisch en statig.
Daglichtambitie
Het maximaal gebruiken en inzetten van de locatiekenmerken voor toetreding van zon en licht tot het gebouw speelt in het ontwerp voor de Hoge Raad een bijzondere rol. Met daglicht wordt effectief gestuurd op verbinding, comfort en beleving.
De connectie met de samenleving, de relatie met de stad en de straat en het belang van ‘zichtbaarheid’, wordt inzichtelijk door maximale transparantie en daglichttoetreding op straatniveau. Hier vloeien zicht, licht en stedelijke ruimte naar binnen door een volledig doorzichtige, honderd meter lange, kolomloze gevel die de Hoge Raad dicht bij de mensen brengt. In de zittingzalen erachter is de wisselende intensiteit van het daglicht voelbaar door de albasten achterwand heen. Kunstlicht is ondersteunend ingezet, bijvoorbeeld in de avond als het motto aangelicht wordt.
Het kristallijne deel met raad, parket en president is maximaal ondersteunend aan de werkprocessen en ontworpen rondom drie licht overgoten marmeren atria met verschillen in reflectie eigenschappen van het natuursteen; stadspaleizen, zoals bij de oude Hoge Raad. Deze werkgebieden, waar de hersenen kraken, tonen een gezonde omgeving die comfortabel en licht is: gebaseerd op een hoge mate van daglichttoetreding, altijd van twee zijden, in combinatie met een beperking van kunstverlichting, goede helderheidsverhoudingen en toepassing van zon- en lichtwering. Toetreding van daglicht, overvloedig uitzicht en kwaliteit van kunstlicht zijn belangrijke aspecten in relatie tot de beleving van ruimte. Hoog toetredend daglicht in alle werkruimten, kamerbreed en plafond en gevelzone verlichtend, zorgt voor goede helderheidsverhoudingen op werkvlak en zichtveld. Hoogwaardige led verlichting is persoonlijk regelbaar.