Ontwerpen met daglicht | Stappenplan Inspiratie
Meer daglicht betekend niet in alle gevallen een kwalitatief beter gebouw. De kracht van daglichtontwerpen schuilt in het achterhalen van de kwaliteiten.
Onderstaande stappenplan omschrijft een globale aanpak om tot een kwalitatief goed daglicht ontwerp te komen. Dit is geen formule tot succes, wel een handreiking om kennis en kunde in de praktijk te brengen gericht op daglichtarchitectuur.
- Maakt de oriëntatie (noord | oost | zuid| west) van het kavel inzichtelijk, waar komt de zon op en waar gaat de zon onder. Denk hierbij ook aan de variatie van seizoen.
- Inventariseer omliggende bebouwing en begroeiing, zijn er obstructies voor daglichttoetreding.
- Controleer op (toekomstige) plannen voor de directe omgeving, mogelijke nieuwe bouwprojecten.
- Waar bevindt het kavel zich op aarde, de locatie is zeer bepalend voor de toetreding van daglicht.
- Stel een daglicht ambitie op voor het te realiseren gebouw. Denk goed na welke rol daglicht gaat spelen en behoudt dit als leidraad in het ontwerpproces.
- Bekijk of omliggende buitenmaterialen invloed kunnen hebben op verdere toetreding van daglicht; water, wit grind of andere reflectie materialen.
- Creëer openingen, insnijdingen, atria en lichtschachten in het ontwerp, houdt wel aandacht voor het samenspel met energetische aspecten.
- Speel met daglichttoetreding en schaduwwerking voortkomend uit ontwerp mogelijkheden.
- Zoek referenties en inspiratie uit gebouwen in het tijdperk voor kunstmatige verlichting, hier is de rol van daglicht sterk zichtbaar.
- Behoudt balans in gesloten en open gevelvlakken, kwaliteit boven kwantiteit. De verhouding is afhankelijk van gebouwfunctie en gebruiker.
- Houdt bij grote glasoppervlakken ten alle tijden rekening met (individueel) instelbare zon- en lichtwering, ter voorkoming van opwarming en/of discomfort.
- Breng ruimtes met een hoge daglichtbehoefte in kaart en positioneer deze dichter bij de gevel en/of openingen tot lichttoetreding.
- Lichttoetreding volgt vorm; hoge ramen bieden dieper vallend licht net als hoge plafonds in combinatie met hoge ramen.
- Licht door het dak is vele malen intenser van licht een een gevel, meer licht met minder oppervlak.
- Breng licht waar mogelijk gelijkmatig binnen, licht uit meerdere richtingen brengt rust en balans in contrasten in een zelfde ruimte.
- Stem lichtopeningen af op de oriëntatie van de gevel en de zonnestand. Licht uit het noorden is neutraal en heeft geen wering nodig, Licht uit het zuiden is direct en sterk en heeft wering nodig van een hoogstaande zon, licht uit het oosten en westen is direct en intens en heeft wering nodig van een laagstaande zon.
- Speel met horizontale en verticale vormen van lichtopeningen; horizontaal is licht over de breedte, verticaal meer in de diepte.
- Samenspel tussen licht- en zichtramen, uitzicht is een belangrijke factor voor de beleving van een gebouw en de buitenomgeving.
- Besteed aandacht aan de detaillering, materiaalgebruik en kleur van lichtopeningen, voorkom hinderlijke contrasten en/of reflecties.
- Reflecteer licht verder naar binnen, maak zodoende gebruik van lichte en reflecterende materialen en kleuren. Bij voorkeur heeft een plafond een hoge reflectiegraad, wand gemiddeld en vloer laag.
- Stem daglichttoetreding af in relatie tot het kunstlichtplan. Daglicht als basisbron van licht, kunstlicht als aanvulling indien daglicht ontoereikend blijkt te zijn. Dynamische verlichting is een uitkomst.
- Gebruik software en/of modellen om daglicht ambities te toetsen en visueel te maken, meten = weten.
- Leer van eerdere projecten en/of referenties, bezoek gebouwen en analyseer de toepassing van daglicht. Verzamel kennis, kunde en (gebruikers)ervaringen voor toekomstig gebruik.
- Benadruk de dynamiek, het tot leven brengen van architectuur en beleving in een gebouw.
De bovenstaande stappen kunnen dienen als handreiking in het kwalitatief ontwerpen met daglicht. Elk ontwerp vraagt om een eigen benadering, ook ten aanzien van daglicht. Ontdek wat daglicht voor uw gebouw kan betekenen en stel ten alle tijden een daglicht ambitie op voorafgaand aan het ontwerpproces.
De inhoud van dit artikel is afkomstig uit het eerste boek van de stichting; Livings Daylights 01. Inhoudelijk is de informatie geschreven naar het heden. Ontdek meer over het boek
Geschreven door: Merijn Bink
Referentie: Boek Living Daylights 01,
Auteurs referentieartikelen: Atto Harsta
Beeldmateriaal: Mirck Architecture