Crematorium Zorgvlied

Nominatie Dutch Daylight Award 2018
Projecten kleiner dan 1000m²

Projectomschrijving

Het ontwerp van GROUP A voor het Crematorium, op de monumentale begraafplaats Zorgvlied, beantwoord aan de behoefte om de overledene tot het laatste moment te begeleiden bij een crematie. Het is een paviljoen met een bescheiden programma en omvat de feitelijke huisvesting van de crematieoven met de technische ruimten. In een overdekte voorruimte – de voorhof – bevindt zich de ovendeur en neemt men afscheid van de kist. De afscheidsplechtigheid wordt gehouden in de monumentale aula of elders. Na de plechtigheid begeleiden de nabestaanden de overledene, lopend, naar het Crematorium. De vormgeving focust zich op het ritueel van afscheid nemen. Het 16 meter hoge gebouw is zorgvuldig ingebed in het bomenrijke landschap en de begroeiing langs het pad loopt langs de wanden van de voorhof mee omhoog. Het is een herkenbaar paviljoen, met subtiele verwijzing naar het hogere. Gekozen is voor een contrast in materialen; steen als metafoor voor het zware, aardse en tentdoek voor het lichte, hemelse. Vorm van steen en doek lopen parabolisch in elkaar over. Door de naar boven gerichte vormgeving wordt het gevoel van een opgaande reis versterkt, die de aarde ontstijgt en zo wordt de ‘laatste reis’ een werkelijk ritueel.

Daglichtambitie

Het Crematorion bestaat uit een stenen onderbouw met daarboven een lichte, translucente tent-constructie en bovenin een met glas bedekte opening, schuin georiënteerd op de zon. De draaiing in de tentconstructie komt voort uit het verschil tussen zon-inval en terrein-oriëntatie. De naad richtingen in het doek versterken deze draaiing, geaccentueerd door het daglicht. De ovendeur en de opstelplaats van de kist bevinden zich symbolisch precies onder het raam boven in. Het directe daglicht van boven reflecteert langs de glasparelmoer wand naar beneden. Het tentdoek filtert het daglicht en geeft een besloten gevoel terwijl men toch in de buitenlucht staat.

Juryrapport

Hoeveel permanente tentconstructies kennen we in Nederland? Een textiele voile waar overdag gefilterd licht doorheen valt en die ‘s avonds oplicht door het kunstlicht erachter? Alleen dat al maakt het ontwerp van Group A voor het Crematorium op de monumentale begraafplaats Zorgvlied in Amsterdam-Zuid bijzonder. Na een bijeenkomst in een van de aula’s op de begraafplaats, kunnen nabestaanden hier de overledene tot op het laatste moment begeleiden bij een crematie. Hier wordt de kist letterlijk in de oven geplaatst, en is onder de tentconstructie ruimte voor een laatste moment of ceremonie.

De materialisering van het crematorium, met zijn grove stenen basis, die een verbinding legt met de aarde, en zijn lichte tentconstructie erboven, die de relatie legt met de hemel, is zeer symbolisch. De schoorsteen heeft een spannende verdraaiing. En tussen die schoorsteen en de tentconstructie is nog een kleine tussenruimte gelaten waardoor daglicht binnenvalt en dat door ronde glasparelmoeren tegels een twinkeling krijgt. Dat laatste effect is niet op ieder moment van de dag even goed te beleven, merkte de jury bij zijn bezoek aan het crematorium. En misschien is het tentdoek net niet transparant genoeg, of mist het een spannende dialoog met een achterconstructie, want ook het effect daarvan vond de jury in de praktijk wat tegenvallen. Desalniettemin klopt het verhaal van het gebouw helemaal, werkt de ruimtelijkheid, en is het paviljoen landschappelijk knap ingepast binnen Zorgvlied.

Award uitreiking Juryrapport Award 2018